Πώς στηρίζω ένα ντροπαλό παιδί;

Από τον παιδαγωγό και σύμβουλο μελέτης στο σπίτι Βαγγέλη Αλεξόπουλο.

Καταρχάς ας ξεκινήσουμε με το γεγονός ότι το να είναι ένα μωρό ή ένα παιδί ντροπαλό είναι  φυσιολογικό.

• Για παράδειγμα, τα μωρά μπορεί να προσκολλώνται στους γονείς τους, να κλαίνε σε κοινωνικές καταστάσεις ή να προσπαθούν σωματικά να αποφύγουν την κοινωνική αλληλεπίδραση κρύβοντας τα κεφάλια τους, γυρίζοντας μακριά ή κλείνοντας τα μάτια τους.
• Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να μη θέλουν να μιλήσουν όταν τους μιλούν άγνωστα άτομα. Μπορεί να κρύβονται πίσω από τους γονείς ή να αποφεύγουν να συμμετέχουν σε παιχνίδια.
• Τα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορεί να αποφεύγουν να απαντούν σε ερωτήσεις στην τάξη, να δυσκολεύονται να κάνουν φίλους, να προτιμούν να κάθονται πίσω και να παρακολουθούν άλλους να παίζουν ή να αποφεύγουν νέες δραστηριότητες.

Μερικά παιδιά είναι πιο ντροπαλά από άλλα ή χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να προσαρμοστούν-ανοιχτούν. Είναι απλώς μέρος της ιδιοσυγκρασίας τους, σε σχέση με τον τρόπο τους που αλληλεπιδρούν με τον κόσμο.

Τα παιδιά που φαίνονται ντροπαλά συχνά ανοίγονται καθώς γνωρίζουν ένα άτομο ή μια κατάσταση. Αυτό σημαίνει ότι είναι καλύτερο να περιγράψουμε αυτά τα παιδιά ως «αργά στο να ανοιχτούν» παρά ως «ντροπαλά». Η επισήμανση ενός παιδιού ως «ντροπαλού» μπορεί να το κάνει να αισθανθεί ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτό ή ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για τη ντροπαλότητά του.

Πώς υποστηρίζω το παιδί που δείχνει έντονη ντροπή

Το συναίσθημα της ντροπής δεν εξαφανίζεται πάντα με την πάροδο του χρόνου, αλλά τα παιδιά μπορούν να μάθουν να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να αλληλεπιδρούν πιο άνετα με άλλους ανθρώπους. Παρακάτω σας παραθέτω κάποιες συμβουλές που μπορούν να σας βοηθήσουν.

Συμβουλές για μωρά και μικρά παιδιά

• Δώστε χρόνο στο μωρό σας να νιώσει άνετα. Μην κάνετε το μωρό σας να πάει κατευθείαν στην αγκαλιά ενός άγνωστου ενήλικα. Αντίθετα, ενθαρρύνετε τον ενήλικα να παίξει με ένα παιχνίδι κοντά στο παιδί σας και χρησιμοποιήστε μια ήρεμη φωνή.
• Μείνετε με το παιδί σας σε κοινωνικές καταστάσεις, όπως ομάδες παιχνιδιού ή ομάδες γονέων, ενώ ενθαρρύνετε το παιδί σας να εξερευνήσει. Καθώς το παιδί σας γίνεται πιο άνετο, μπορείτε σταδιακά να απομακρυνθείτε για σύντομα χρονικά διαστήματα. Για παράδειγμα, καθίστε σε μια καρέκλα με άλλους ενήλικες ενώ το παιδί σας παίζει στο πάτωμα. Μπορείτε να επιστρέψετε στο παιδί σας εάν χρειάζεται.
• Ενημερώστε το παιδί σας ότι τα συναισθήματά του είναι εντάξει και ότι θα το βοηθήσετε να διαχειριστεί αυτά τα συναισθήματα. Για παράδειγμα, «Μπορώ να σε δω ότι νιώθεις λίγο φοβισμένος επειδή δεν ξέρεις ποιος είναι στο πάρτι. Ας κοιτάξουμε μαζί πριν μπούμε».
• Αποφύγετε να παρηγορήσετε υπερβολικά το παιδί σας. Η υπερβολική παρηγοριά στέλνει το μήνυμα ότι πιστεύετε ότι αυτή είναι μια τρομακτική κατάσταση. Και η επιπλέον προσοχή μπορεί κατά λάθος να ενθαρρύνει περισσότερο τη ντροπαλή συμπεριφορά του παιδιού σας.
• Επαινέστε τη «γενναία» συμπεριφορά του παιδιού, όπως το ότι απάντησε σε άλλους, ότι χρησιμοποίησε οπτική επαφή, ότι δοκίμασε κάτι νέο ή έπαιξε μακριά σας. Να είστε συγκεκριμένοι για το τι έχει κάνει το παιδί σας – για παράδειγμα, «Δήμητρα, μου άρεσε ο τρόπος που χαιρετούσες τα παιδιά στο πάρκο. Παρατήρησες πώς χαμογέλασαν όταν το έκανες αυτό;»
• Προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα μοντέλο κοινωνικής συμπεριφοράς με αυτοπεποίθηση, ώστε το παιδί σας να μπορεί να μάθει από εσάς και να σας μιμηθεί. Για παράδειγμα, όταν κάποιος σας λέει ένα γεια, πείτε πάντα ένα γεια.
• Εάν άλλοι λένε ότι το παιδί σας είναι «ντροπαλό», διορθώστε τους με όμορφο τρόπο μπροστά στο παιδί σας. Για παράδειγμα πείτε, «Ο Πέτρος χρειάζεται λίγο χρόνο για να ανοιχτεί. Μόλις νιώσει άνετα, θα χαρεί να παίξει». Αυτό στέλνει το μήνυμα ότι καταλαβαίνετε πώς νιώθει το παιδί σας και ότι το παιδί σας μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση όταν είναι έτοιμο.

Συμβουλές για παιδιά σχολικής ηλικίας

• Ενθαρρύνετε τα παιχνίδια, είτε στο σπίτι σας είτε στο σπίτι ενός φίλου. Εάν το παιδί σας είναι προσκεκλημένο στο σπίτι ενός φίλου, μπορεί να αισθανθεί πιο άνετα αν πάτε μαζί του στην αρχή. Θα μπορούσατε σταδιακά να μειώσετε τον χρόνο που βρίσκεστε και εσείς παράλληλα με το παιδί σας στα σπίτια άλλων ανθρώπων και να το αφήνετε περισσότερο χρόνο μόνο του εκεί.
• Εξασκηθείτε στη «συμμετοχή στο μάθημα της τάξης» με το παιδί σας στο σπίτι. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί σας να αισθάνεται πιο άνετα όταν πρέπει να σταθεί όρθιο μπροστά στην τάξη και να πει κάτι από το μάθημα.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει κάποιες εξωσχολικές δραστηριότητες. Προσπαθήστε να βρείτε αυτά που ενθαρρύνουν την κοινωνική συμπεριφορά – για παράδειγμα προσκοπισμός, οδηγισμός ή ομαδικός αθλητισμός.
• Καθοδηγήστε το παιδί σας πριν από κοινωνικές συγκεντρώσεις – για παράδειγμα, «Οι άνθρωποι θα θέλουν να μιλήσουν μαζί σου σήμερα. Θυμήσου να κοιτάς τη θεία Ελένη όταν μιλάει. Όταν δε την κοιτάς, μπορεί να νομίζει ότι δεν την ακούς».
• Αποφύγετε τις αρνητικές συγκρίσεις με αδέρφια ή φίλους με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
• Βοηθήστε να χτίσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας ενθαρρύνοντας ακόμη και μικρά βήματα προς το να είναι λιγότερο ντροπαλό.

Όταν το συναίσθημα της ντροπής μπορεί να είναι πρόβλημα

Η ντροπαλή συμπεριφορά του παιδιού σας μπορεί να είναι πρόβλημα εάν προκαλεί στο παιδί σας (ή σε εσάς) μεγάλη αγωνία ή/και εμπόδιο στην καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, η ντροπή μπορεί να είναι πρόβλημα εάν το παιδί σας:

• δεν μπορεί να πάει σε μέρη επειδή νιώθει έτσι,
• δείχνει σημάδια άγχους σε κοινωνικές καταστάσεις όπως πάρτι ή σχολείο,
• λέει ότι νιώθει μοναξιά, αλλά δεν ξέρει πώς να αλληλοεπιδράσει με άλλα παιδιά,
• αισθάνεται ότι δεν μπορεί να απαντήσει ή να κάνει ερωτήσεις στην τάξη.

Μερικά παιδιά που είναι ντροπαλά αναπτύσσουν άγχος. Επομένως, εάν η ντροπαλή συμπεριφορά του παιδιού σας είναι έντονη και είναι δύσκολο να αλλάξει, θα βοηθούσε να μιλήσετε με κάποιον παιδοψυχολόγο.

Ντροπή ή κάτι άλλο;

Είναι καλή ιδέα να μιλήσετε με κάποιους ειδικούς για να εξετάσετε άλλους πιθανούς λόγους για τη συμπεριφορά του παιδιού σας.

Για παράδειγμα:

Ένα παιδί με γλωσσική καθυστέρηση μπορεί να δείξει σημάδια ότι θέλει να μιλήσει σε ανθρώπους – για παράδειγμα, αναζητώντας οπτική επαφή ή προσπαθεί να δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις – αλλά απογοητεύεται που δεν μπορεί να γίνει κατανοητό.

Ένα παιδί με προβλήματα ακοής μπορεί να μην ακούει ή να μην ανταποκρίνεται σε αυτά που λένε οι άνθρωποι ή να δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις οδηγίες.

Ένα παιδί στο φάσμα αναπτυξιακών διαταραχών μπορεί να έχει δυσκολία στην ανάγνωση κοινωνικών ενδείξεων, μπορεί να μην παίζει με τον ίδιο τρόπο όπως τα άλλα παιδιά και μπορεί να φαίνεται αδιάφορο για την κοινωνική επαφή.

Παρακαλούμε κατά την ηλεκτρονική αναδημοσίευση οποιουδήποτε περιεχομένου να αναγράφετε την πηγή με ενεργό σύνδεσμο προς το oloigiatopaidi.gr. Ευχαριστούμε!