Η επίδραση των υπολογιστών και της τηλεόρασης στην ανάπτυξη του παιδιού

Από τη λογοθεραπεύτρια Χριστίνα Φραγκοπούλου

Η επίδραση των υπολογιστών και της τηλεόρασης στην ανάπτυξη του παιδιού

Στις μέρες μας παρατηρείται η όλο και αυξανόμενη χρήση τάμπλετ, υπολογιστών και τηλεόρασης από παιδιά όλων των ηλικιών. Η πλειοψηφία των παιδιών ηλικίας 3-6 χρονών στην ερώτηση “ποιο είναι το αγαπημένο σου παιχνίδι” ή απάντηση είναι το τάμπλετ. Αποτελεί πλέον την πιο δημοφιλή ενασχόληση των παιδιών έχοντας αντικαταστήσει τα παραδοσιακά παιχνίδια (επιτραπέζια, παζλ, εκαιδευτικά κ.α) που μέχρι πρότινος συνέβαλαν σημαντικά στην πολύπλευρη ανάπτυξη των παιδιών.

Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πλήθος ερευνών προσπαθώντας να εξετάσουν την επίδραση που έχει η χρήση της τεχνολογίας στα μικρά παιδιά. Αρκετά από τα ευρήματα αυτά έρχονται αντίθετα στις προσδοκίες που έχουν οι γονείς, οι οποίοι αναγνωρίζουν τα πλεονεκτήματα που παρέχονται στα παιδιά τους χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις αρνητικές πτυχές της χρήσης.

Το 2011 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (ΑΑΠ) διαπίστωσε πως,

–υπάρχει σοβαρή έλλειψη αποδείξεων που να υποστηρίζουν τα εκπαιδευτικά ή τα αναπτυξιακά οφέλη από τη χρήση πολυμέσων σε παιδιά έως 2 ετών

–καθώς και σοβαρή πιθανότητα «ανάποδων», μη επιθυμητών επιπτώσεων στην ανάπτυξη αλλά και προβλήματα υγείας που μπορούν να προκληθούν από την έκθεση σε πολυμέσα από πολύ μικρή ηλικία.

Νεότερες έρευνες αναφέρουν ότι τα ηλεκτρονικά μέσα επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών κάτω των 2 ετών με τους εξής τρόπους (αλλά όχι μόνο αυτούς):

-Καθυστέρηση ομιλίας          

-Επιπτώσεις στην υγεία         

-Μειωμένη αλληλεπίδραση γονέα-παιδιού  

-Μείωση φαντασίας, δημιουργικού παιχνιδιού αλλά και της ποιότητας των λεκτικών εισερχομένων που λαμβάνει το παιδί

Έρευνες που εξέτασαν την επίδραση της έντονης έκθεσης στην τηλεόραση, στην ανάπτυξη της γλώσσας και της ομιλίας σε παιδιά 8-16 μηνών ανέφεραν ότι βραχυπρόθεσμα παιδιά που παρακολουθούσαν πολύ τηλεόραση κάτω της ηλικίας των 2 ετών, επιδείκνυαν αυξημένη πιθανότητα καθυστέρησης ομιλίας ενώ παιδιά κάτω του 1 έτους που έβλεπαν τηλεόραση μόνα τους είχαν σημαντικά υψηλότερες πιθανότητες να έχουν γενικευμένη διαταραχή λόγου και ομιλίας.

   Στο πλαίσιο έρευνας που έγινε στη Γερμανία, ζητήθηκε από 1.900 παιδιά να σχεδιάσουν έναν άνθρωπο. Τα πάνω σκίτσα ανήκουν σε παιδιά που παρακολουθούσαν έως μια ώρα καθημερινά τηλεόραση, ενώ τα κάτω σε αυτά που παρακολουθούσαν τουλάχιστον 3 ώρες καθημερινά τηλεόραση.Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας τα παιδιά που καθηλώνονται καθημερινά για πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόραση, αντιμετωπίζουν στο μέλλον προβλήματα ανάγνωσης, καθίστανται λιγότερο δημιουργικά και εμφανίζουν μειωμένη κριτική σκέψη.

Συμβουλές προς τους γονείς:

Παιδιά 0-3 ετών: Δεν πρέπει να παρακολουθούν τηλεόραση. Η ταχύτατα αναλλαγή των εικόνων δεν επιτρέπει στα παιδιά την κατανόηση του περιεχομένου τους, ενώ απαγορεύεται αυστηρά η παρουσία τηλεοπτικής συσκευής στα παιδικά υπνοδωμάτια.

Παιδιά 3-10 ετών: Τα παιδιά τριών έως πέντε ετών δεν πρέπει να βλέπουν περισσότερο από μισή ώρα την ημέρα και μόνο παιδικά προγράμματα της ηλικίας τους. Παιχνίδια στο υπολογιστή επιτρέπονται μετά το 4ο έτος της ηλικίας τους και για ελάχιστο χρόνο. Όχι περισσότερο από μια ώρα την ημέρα τηλεόραση, συνιστούν οι ειδικοί για τους 6χρονους.

Παιδιά άνω των 10 ετών: Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά κινδυνεύουν να γίνουν «μόνιμοι τηλεθεατές», αν παρακολουθούν περισσότερες από 3 ώρες τηλεόραση τη μέρα. Οι γονείς οφείλουν να ορίσουν ένα σαφές χρονικό πλαίσιο για την τηλεθέαση και τη χρήση υπολογιστή. Ως σήμα κινδύνου πρέπει να εκληφθεί η περίπτωση που τα παιδιά ή οι έφηβοι αρχίζουν να παραμερίζουν άλλα ενδιαφέροντα ή να απομακρύνονται από τους φίλους τους.

Οι γονείς πέρα από τον χρόνο έκθεσης είναι σημαντικό να ελέγχουν και την ποιότητα του υλικού, έτσι ώστε να αξιοποιείται ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας αυτών των μέσων.

Η συχνή έκθεση σε βίαια ερεθίσματα τόσο μέσα από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όσο και μέσα από την τηλεόραση έχει ως συνέπεια την απευαισθητοποίηση στη βία με αποτέλεσμα την έλλειψη αντίδρασης στη πραγματική βία και βιαιοπραγία. Το πιο ανησυχητικό αποτέλεσμα αυτού, είναι η μείωση της ικανότητας για ενσυναίσθηση, δηλαδή για νοητική και συναισθηματική ικανότητα για επαφή και κατανόηση της ψυχικής κατάστασης του άλλου, που θεωρείται βασικός μηχανισμός αναστολής της επιθετικότητας και της αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

Στις αρνητικές συνέπειες της χρήσης των τεχνολικών μέσων θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πληθώρα τομέων που επηρεάζονται (όραση, μνήμη, στάση του σώματος κ.α) θα πρέπει όμως και να αναδείξουμε την θετική πλευρά του θέματος (ενημέρωση, ενδιαφέροντα, γνώσεις κ.α.).

Η επίδραση της τεχνολογίας είναι ένα θέμα που δύσκολα χωράει σε μια σελίδα και ακόμη πιο δύσκολα φτάνει κανείς στον επίλογο. Κλείνουμε προς το παρόν εδώ με μια φράση του Κλεόβουλου “μέτρον άριστον” όπου πολύ χαρακτηριστικά τονίζεται ότι η αρετή (ή ο μέτρον) είναι μια μεσότητα, ένα κέντρο, ανάμεσα σε δύο άκρα, το ένα είναι η έλλειψη και το άλλο η υπερβολή.

Παρακαλούμε κατά την ηλεκτρονική αναδημοσίευση οποιουδήποτε περιεχομένου να αναγράφετε την πηγή με ενεργό σύνδεσμο προς το oloigiatopaidi.gr . Ευχαριστούμε!