Αναπτυξιακά ορόσημα. Τι μπορεί να κάνει το βρέφος και το νήπιο σε κάθε ηλικία;

Από τον παιδαγωγό και σύμβουλο μελέτης Βαγγέλη Αλεξόπουλο.

Τι είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα;

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία (A.A.P.), τα ορόσημα είναι σημεία ελέγχου στην ανάπτυξη των παιδιών και αφορούν δεξιότητες και συμπεριφορές. Είναι οι βασικές δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν τα βρέφη και τα νήπια εβδομάδα με την εβδομάδα και μήνα με το μήνα.

Πώς οργανώνονται τα ορόσημα;

Τα αναπτυξιακά ορόσημα είναι χωρισμένα στα βασικά μέρη της παιδικής ανάπτυξης:

• Κίνηση: Πότε ένα βρέφος κάθεται ανεξάρτητα; Πότε αρχίζει να μπουσουλάει; Τα κινητικά ορόσημα παρακολουθούν τις αδρές κινητικές δεξιότητες (στον κορμό και το πάνω μέρος του σώματος) και τις λεπτές κινητικές δεξιότητες (στα χέρια και τα πόδια του).

• Αισθήσεις: Πότε μπορεί να παρακολουθεί οπτικά αντικείμενα; Πότε διαμορφώνει ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου; Τα αισθητηριακά ορόσημα παρακολουθούν την ανάπτυξη των 7 αισθήσεων.

• Επικοινωνία: Πότε θα πει τις πρώτες του λέξεις; Πότε αρχίζει να απαντά σε ερωτήσεις; Τα γλωσσικά ορόσημα είναι τα δομικά στοιχεία για τις επικοινωνιακές και κοινωνικές δεξιότητες.

• Διατροφή: Πότε είναι έτοιμο για στερεές τροφές; Πόσο καιρό πρέπει να θηλάζει το μωρό; Αυτά τα ορόσημα βοηθούν στην παρακολούθηση σχετικά με το πότε ξεκινούν οι νέες φάσεις σίτισης.

Να θυμάστε πως όλα τα βρέφη και τα νήπια είναι διαφορετικά! Τα ορόσημα σηματοδοτούν την περίοδο που τα περισσότερα παιδιά ξεκινούν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά ή δεξιότητα με βάση την ηλικία τους, με τον ακριβή χρόνο όμως να διαφέρει. Εάν έχετε οποιεσδήποτε ανησυχίες ότι το παιδί σας είναι πίσω σε κάποια ορόσημα ή δεν τα έχει κατακτήσει, ζητήστε ένα ραντεβού με τον παιδίατρό σας και εκείνος θα σας κατευθύνει. Τα πρώτα χρόνια του παιδιού σας είναι τα πιο σημαντικά για την ανάπτυξή του, γι’ αυτό εάν χρειαστεί, η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι εξαιρετικά χρήσιμες.

Ορόσημα 0-3 μηνών

Κίνηση

• Ενώ είναι ξαπλωμένο στην κοιλιά, σπρώχνει ψηλά τα χέρια, σηκώνει και κρατά ψηλά το κεφάλι.
• Ανοιγοκλείνει τις γροθιές του.
• Φέρνει τα χέρια στο στόμα του.
• Κουνάει τα πόδια και τα χέρια όταν είναι ενθουσιασμένο.

Αισθήσεις

• Όταν είναι ξαπλωμένο ανάσκελα, προσπαθεί να πιάσει ένα παιχνίδι που κρατάτε πάνω από το στήθος του.
• Παρακολουθεί οπτικά ένα κινούμενο παιχνίδι από τη μία πλευρά στην άλλη.
• Ηρεμεί όταν το κουνάτε ελαφρά και όταν ακούει απαλούς ήχους.
• Κάνει διάφορες κινήσεις με τα άκρα του.

Επικοινωνία

• Αποκρίνεται στον ήχο ή τη φωνή με χαμόγελο ή ησυχία.
• Γυρίζει το κεφάλι προς τον ήχο ή τη φωνή.
• Δείχνει ενδιαφέρον για τα πρόσωπα.
• Κάνει οπτική επαφή.
• Κλαίει διαφορετικά για διαφορετικές ανάγκες.

Διατροφή

• Το στόμα του κάνει καλή επαφή με τη θηλή ή το μπουκάλι.
• Κουνά τη γλώσσα του προς τα εμπρός και πίσω για να ρουφήξει.
• Πίνει από 60ml έως 180 ml ανά τάισμα, 6 φορές την ημέρα.
• Ρουφά και καταπίνει καλά κατά τη διάρκεια της σίτισης.

Ορόσημα 4-6 μηνών

Κίνηση

• Χρησιμοποιεί τα χέρια για να στηρίζεται ενώ κάθεται.
• Γυρίζει ξαπλωμένο από την πλάτη στην κοιλιά και από την κοιλιά στην πλάτη.
• Στέκεται με στήριξη, σηκώνοντας ολόκληρο το βάρος του με τα πόδια.
• Όταν είναι μπρούμητα, προσπαθεί να πιάσει τα παιχνίδια που είναι κοντά του.
• Όταν είναι ξαπλωμένο ανάσκελα, πιάνει με τα δύο χέρια τα πόδια του.
• Όταν είναι ξαπλωμένο ανάσκελα, μεταφέρει ένα παιχνίδι από το ένα χέρι στο άλλο.

Αισθήσεις

• Χρησιμοποιεί και τα δύο χέρια για να επεξεργαστεί τα παιχνίδια.
• Δείχνει χαρούμενο όταν δεν είναι πεινασμένο ή κουρασμένο.
• Βάζει τα χέρια του και τα αντικείμενα στο στόμα.
• Δεν αναστατώνεται από τους καθημερινούς ήχους.
• Κάνει διάφορες κινήσεις με το σώμα και τα άκρα του.

Επικοινωνία

• Αντιδρά σε ξαφνικούς θορύβους ή ήχους.
• Ακούει και ανταποκρίνεται όταν του μιλάνε.
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί ήχους π.χ. «Μπα, μπα, μπα».
• Κάνει διαφορετικούς ήχους για να εκφράσει τα συναισθήματα του.
• Κάνει διάφορους ήχους για να τραβήξει την προσοχή.
• Παρατηρεί παιχνίδια που παράγουν ήχους.

Διατροφή

• Δείχνει ενδιαφέρον για το φαγητό.
• Ανοίγει το στόμα καθώς πλησιάζει το κουτάλι.
• Αρχίζει να τρώει μαλακές πολτοποιημένες τροφές όπως καρότα, γλυκοπατάτα, μήλα, αχλάδια κ.α.
• Μετακινεί την πολτοποιημένη τροφή από μπροστά προς τα πίσω.

Ορόσημα 7-9 μηνών

Κίνηση

• Κάθεται χωρίς υποστήριξη.
• Στέκεται με υποστήριξη.
• Κάθεται και πιάνει τα παιχνίδια χωρίς να πέφτει.
• Μετακινείται από την κοιλιά ή την πλάτη σε καθιστή θέση.
• Αρχίζει να κινείται με εναλλασσόμενες κινήσεις ποδιών και χεριών π.χ. μπουσουλάει.
• Όταν είναι μπρούμητα, σηκώνει το κεφάλι και σπρώχνει μέσα από τους αγκώνες.
• Όταν κάθεται, γυρίζει το κεφάλι για να παρακολουθεί αντικείμενα.
• Δείχνει περισσότερο έλεγχο όταν κάθεται και όταν κυλά στο πλάι.
• Σηκώνει μικρά αντικείμενα με τους αντίχειρες και τα δάχτυλα.
• Μιμείται κινήσεις.

Αισθήσεις

• Αναπηδά πάνω και κάτω και λικνίζεται εμπρός και πίσω.
• Εξερευνά και επεξεργάζεται ένα αντικείμενο χρησιμοποιώντας και τα χέρια και το στόμα.
• Εστιάζει σε αντικείμενα κοντά και μακριά.
• Διερευνά τα σχήματα, τα μεγέθη και τις υφές των παιχνιδιών και του περιβάλλοντος χώρου.
• Παρατηρεί το περιβάλλον από διάφορες θέσεις (ανάσκελα, μπρούμητα, καθιστό κτλ.).

Επικοινωνία

• Χρησιμοποιεί ποικιλία ήχων και συνδυασμούς συλλαβών.
• Κοιτάζει οικεία αντικείμενα και ανθρώπους όταν τα ονομάζετε.
• Αναγνωρίζει τον ήχο του ονόματός του.
• Συμμετέχει σε αμφίδρομη επικοινωνία.
• Ακολουθεί ορισμένες εντολές ρουτίνας όταν συνδυάζεται με χειρονομίες.
• Αναγνωρίζει λέξεις που ακούει συχνά.
• Κάνει απλές χειρονομίες, π.χ. κουνώντας το κεφάλι για «όχι».
• Μιμείται ήχους.

Διατροφή

• Κάθεται σε καρεκλάκι, κρατάει και πίνει από ένα μπουκάλι.
• Αρχίζει να τρώει πιο παχύρρευστες πολτοποιημένες τροφές.
• Δαγκώνει μασητικά παιχνίδια που κάνουν μασάζ στα ερεθισμένα και πρησμένα ούλα του λόγω οδοντοφυΐας.
• Μένει χορτάτο για περισσότερη ώρα.
• Αντιδρά έντονα σε νέες μυρωδιές και γεύσεις.

Ορόσημα 10-12 μηνών

Κίνηση

• Τραβάει για να σταθεί και μετακινείται κατά μήκος των επίπλων.
• Στέκεται μόνο του και κάνει πολλά ανεξάρτητα βήματα.
• Μετακινείται μέσα και έξω από διάφορες θέσεις για να εξερευνήσει το περιβάλλον και να πάρει τα παιχνίδια που θέλει.
• Διατηρεί την ισορροπία του όταν πετάει αντικείμενα.
• Χτυπά τα χέρια του (παλαμάκια).
• Βάζει αντικείμενα σε ένα κουτί.
• Σηκώνει μικροσκοπικά αντικείμενα με τον αντίχειρα και τον δείκτη.

Αισθήσεις

• Απολαμβάνει να ακούει τραγούδια.
• Εξερευνά παιχνίδια με τα δάχτυλα και το στόμα του.
• Σέρνεται προς ή μακριά από αντικείμενα που βλέπει σε απόσταση.

Επικοινωνία

• Χρησιμοποιεί συνειδητά τις λέξεις «μαμά» ή «μπαμπά».
• Ανταποκρίνεται σε απλές οδηγίες, π.χ. «Ελα εδώ».
• Παράγει μακρόσυρτους ήχους για να επικοινωνήσει.
• Λέει μια ή δύο λέξεις.
• Μιμείται ήχους και ρυθμούς ομιλίας.
• Δίνει προσοχή στο σημείο που κοιτάτε και δείχνετε.
• Ανταποκρίνεται στο «όχι».
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί τις κινήσεις των χεριών για να επικοινωνήσει τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, π.χ. τεντώνει τα χέρια για να το πάρετε αγκαλιά.

Διατροφή

• Σπρώχνει με το δάκτυλο το φαγητό στο στόμα του.
• Τρώει περισσότερα είδη τροφών.
• Πάντα με την επίβλεψή σας, είναι έτοιμο να δοκιμάσει μαλακά λαχανικά, μαλακά φρούτα και φαγητά.
• Δέχεται πιο εύκολα νέες μυρουδιές και γεύσεις.

Ορόσημα 13-18 μηνών

Κίνηση

• Περπατά ανεξάρτητα.
• Σκύβει για να πάρει ένα παιχνίδι.
• Στοιβάζει δύο αντικείμενα.

Αισθήσεις

• Βοηθά στο ντύσιμο και στο γδύσιμο του.
• Έχει ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου.
• Τρώει μια αυξανόμενη ποικιλία τροφών.

Επικοινωνία

Μέχρι τους 15 μήνες

• Μπορεί να χρησιμοποιήσει 5-10 λέξεις.
• Συνδυάζει ήχους και χειρονομίες.
• Μιμείται απλές λέξεις και πράξεις.
• Ακολουθεί με συνέπεια απλές οδηγίες.
• Δείχνει ενδιαφέρον για φωτογραφίες.
• Μπορεί να αναγνωρίσει 1-2 μέρη του σώματος, όταν τα ονομάζετε.
• Κατανοεί 50 λέξεις.

Μέχρι τους 18 μήνες

• Απαντά σε ερωτήσεις.
• Επαναλαμβάνει λέξεις που ακούγονται σε μια συνομιλία.
• Συνεχίζει να παράγει ήχους που μοιάζουν με ομιλία.
• Δείχνει γνωστά αντικείμενα και ανθρώπους σε εικόνες.
• Κατανοεί το «μέσα» και το «πάνω».
• Απαντά σε ερωτήσεις ναι/όχι με κούνημα κεφαλιού/νεύμα.

Διατροφή

• Τρώει μεγαλύτερη ποικιλία στερεών τροφών.
• Κρατάει και πίνει από ένα ποτήρι.

Ορόσημα 19-24 μηνών

Επικοινωνία

Μέχρι τους 21 μήνες

• Χρησιμοποιεί τουλάχιστον 50 λέξεις.
• Μιμείται συνεχώς νέες λέξεις.
• Ονομάζει αντικείμενα και εικόνες.
• Κατανοεί απλές αντωνυμίες, πχ εγώ, εσύ, μου.
• Προσδιορίζει 3-5 μέρη του σώματος όταν τα ονομάζετε.
• Καταλαβαίνει γρήγορα νέες λέξεις.

Μέχρι τους 24 μήνες

• Αρχίζει να χρησιμοποιεί φράσεις 2 λέξεων.
• Χρησιμοποιεί απλές αντωνυμίες, πχ εγώ, εσύ, μου.
• Κατανοεί αρκετά ρήματα.
• Χρησιμοποιεί χειρονομίες και λέξεις κατά το συμβολικό παιχνίδι.
• Ακολουθεί σύνθετες οδηγίες π.χ. «Πάρε τη μπάλα σου και δώσ’ τη μου».
• Απολαμβάνει να ακούει ιστορίες.

Ορόσημα 2-3 ετών

Επικοινωνία

Μέχρι τους 30 μήνες

• Χρησιμοποιεί συχνά φράσεις 2-3 λέξεων.
• Χρησιμοποιεί το «μέσα» και το «πάνω»
• Τουλάχιστον το 50% της ομιλίας του γίνεται κατανοητό από τους γονείς.
• Ακολουθεί δύο άσχετες μεταξύ τους οδηγίες , π.χ. «Δώσε μου τη μπάλα και πήγαινε να πάρεις το καπέλο σου».
• Κατανοεί βασικά ουσιαστικά και αντωνυμίες.
• Κατανοεί το «δικό μου» και το «δικό σου».

Μέχρι τους 36 μήνες

• Κάνει ερωτήσεις με το «τι» και το «πού».
• Χρησιμοποιεί πληθυντικούς, π.χ. «βιβλία».
• Το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του γίνεται κατανοητό από τους γονείς.
• Κατανοεί σε απλό βαθμό έννοιες που περιλαμβάνουν χρώμα, χώρο και χρόνο.
• Κατανοεί τις ερωτήσεις με το «γιατί».
• Κατανοεί τις περισσότερες απλές προτάσεις.

Προσοχή! Ο ενημερωμένος γονιός σε καμία περίπτωση δε νιώθει ντροπή εάν το παιδί του έχει κάποια δυσκολία. Από την άλλη θα πρέπει να νιώθει ικανοποιημένος εάν έβλεπε κάποια δυσκολία στο παιδί του και ζήτησε βοήθεια από ειδικό. Μην περιμένετε λοιπόν να περάσει από μόνη της η δυσκολία, αλλά κινηθείτε έγκαιρα και αποτελεσματικά. Τότε θα νιώσετε πραγματικά περήφανοι για τον εαυτό σας και για το παιδί σας, καθώς θα βλέπετε τη δυσκολία να αμβλύνεται και το παιδί σας να εξελίσσεται!

Παρακαλούμε κατά την ηλεκτρονική αναδημοσίευση οποιουδήποτε περιεχομένου να αναγράφετε την πηγή με ενεργό σύνδεσμο προς το oloigiatopaidi.gr. Ευχαριστούμε!